Dikke pret

Twee dagen met een middeleeuws pakje en een bel door de stad gelopen. “Hoort, hoort, zegt ’t voort. Boeren, burgers en buitenlui." Als stadsomroeper was ik een sprekende programmakrant en wegwijzer met amusementswaarde. Gaandeweg werd mijn rol voor mijzelf ook steeds leuker. Onze taak was om op zaterdag het winkelend publiek attent te maken op het festival. Dat vond ik in het begin een beetje taai. Mensen onderweg naar Blokker of de Hema, staan niet altijd open voor een stadsomroeper. Later in de middag klaarde het weer op en stroomden de terrassen vol. Dan heb je publiek dat op een vaste plek zit. Collega-stadsomroeper Sjoerd van der Goot, had hetzelfde idee. We kwamen elkaar tegen en zijn samen op pad gegaan. Ons rijmend improvisatie-vermogen werd steeds beter. “Boeren, drinkers en buitenlui”, spraken we de terrasgangers aan. We kregen bier aangeboden en een organisator van een ander evenement wilde ons inhuren.Zondag hadden de stadsomroepers echt nieuws te vertellen want de optocht De Blijde Incomste was afgelast en er was een alternatief programma in de Stevenskerk. “Het gezelschap van hoge heren is bang voor spatjes op de mooie kleren”, was mijn uitleg aan het publiek. Bijna iedereen in de stad was gekomen voor het festival. Dat maakte de rol als middeleeuws stadsomroeper een stuk makkelijker. De ervaring opgedaan de vorige dag hielp natuurlijk ook. Op het laatst rijmend en uit de losse het wachtende publiek bij de Stevenskerk verteld wat ze konden verwachten in de kerk. Collega Sjoerd was er ook bij, een-tweetjes waren niet van de lucht. Dikke pret.Volgend jaar doe ik gewoon weer mee.

Optocht afgelast

De Blijde Incomste, jaarlijks hoogtepunt van het Gebroeders van Limburg-festival in Nijmegen, is voor zondagmiddag afgelast. Volgens de organisatie van het middeleeuws festijn is de kans op hevige regenval te groot. Het risico dat de dure middeleeuwse kleding schade oploopt, daarmee ook.
De organisatie heeft een alternatief geregeld. Lees hier meer.

Gespot!

Jawel, hier ben ik dan. Een collega spotte me vanmiddag op de Grote Markt en maakte deze foto. De middag heb ik samen met collega Sjoerd doorgebracht. We struinden de terrassen langs met 'Hoort, hoort, zegt het voort' en wezen de bezoekers van de binnenstad erop dat er in het Valhof van alles te doen was. De eerste dag ging dus hartstikke goed!

Stuur uw foto's op!

Bent u op het Gebroeders van Limburgfestival (geweest) en heeft u mooie foto's? Stuur ze dan op naar De Gelderlander. Op de site is een speciaal album geopend waar u eenvoudig zelf uw foto's kunt ingieten.
Morgen, zondag, verschijnen de hele dag nieuwe beelden van Gelderlander-collega Martien Langen.

Het festival is begonnen!

Het Gebroeders van Limburg Festival is begonnen! Vandaag kruip ik dan echt in de huid van een stadsomroeper. In het historische Valkhofpark kunnen bezoekers vandaag getuige zijn van een roofvogelshow, boogschieten en zwaardvechten. Ook worden hier riddertoernooien nagespeeld. In het Kronenburgerpark hebben middeleeuwers hun kampement opgeslagen. Hier wordt onder meer de Kruittoren onder vuur genomen met een grote katapult ofwel trebuchet. Een bestorming wordt nagespeeld. In stands worden proeverijen gehouden met middeleeuwse recepten en worden ook verder allerlei ambachten getoond.

Het hoogtepunt van het festival is zondag de Blijde Incomste: een historische optocht van figuranten waarbij de inwoners van Nijmegen zich in al hun pracht en praal laten zien. Ik loop uiteraard mee!

Hotemetoten op het Valkhof

"Het Valhof huisvestte veel hotemetoten Karel van Gelre, zwervers en Karel de Grote."
Dit is een stukje van een roep van collega-omroeper Sjoerd van der Goot. We moeten roepen schrijven om onderdelen van het programma aan te kondigen. De stadsomroepers zijn een soort wandelende programmaboekjes en natuurlijk zijn we er ook ter vermaak. We wisselen onze zelfgeschreven roepen uit zodat niet iedereen alles zelf hoeft te verzinnen.

Filmpje van de voorbereidingen

Hoe bereiden de deelnemers aan het Gebroeders van Limburgfestival zich voor? De Gelderlander maakte er een leuk filmpje van. Zonder Middeleeuwse kleding, met regen...

Meer verhalen over de voorbereidingen en het festival vind je hier.

De dame op het witte paard

Bij De Gelderlander zit dinsdag een bijlage over het Gebroeders van Limburgfestival. De foto links staat op de cover. De edele vrouwe wordt gespeeld door een dame van de re-enactorsgroep Het Woud der Verwachting. Het festival brengt echt de wereld van de Gebroeders van Limbrg tot leven. Kijk maar eens goed naar de vrouw op het witte paard op de miniatuur.

Filmpje!

Mijn collega en cameravrouw Berendien Oldenhave heeft een filmpje gemaakt over mij als stadsomroeper. Het staat op de website van De Gelderlander. Je kunt ook hier klikken.

De stadsomroepers bij elkaar

Hier zie je de stadsomroepers in opleiding. De man in de blauwe bloes is Theo Tankink. Van links naar rechts verder Fred uit het Broek, John van Beek, Anne de Haan, Theo Tankink (onze leraar) deze Anne en Sjoerd van der Goot. Dan is er ook nog Marjolein Pieks die stadsomroeper gaat spelen maar zij was er die dag niet bij.

Oefenen in de Hezelstraat

Alle stadsomroepers in opleiding hadden van Theo Tankink huiswerk opgekregen: schrijf twee roepen die je tijdens het Gebroeders van Limburgfestival kunt gebruiken. Donderdagavond was het moment om te kijken of we er wat van gebakken hadden. De eerste roep mochten we nog binnen in het Glashuis voordragen. Vervolgens werden we voor de leeuwen gegooid. We moesten op de Lange Hezelstraat voor stadsomroeper spelen. Dus als iemand zich afvraagt wie die rare schreeuwerds met die bel waren: dat waren wij: de stadsomroepers.

Hoort, hoort, zegt het voort

Een echte stadsomroepersroep begint volgens Theo Tankink met de woorden 'Hoort, hoort, zegt 't voort. Boeren, burgers en buitenlui.' Op die manier maak je duidelijk dat er een stadsomroeper aan het werk is. Het is het mooiste als je een bel, gong of ratel bij je hebt zodat zoals deze stadsomroeper van Naarden tientallen jaren geleden.

Een goede roep is 1. niet langer dan 32 regels, 2. als het kan op rijm, 3. je moet meteen je boodschap duidelijk maken, 4. herhalen is niet erg. Het is spreektaal en daarvoor gelden andere regels dan voor schrijftaal.

Het gilde van stadsomroepers.

Theo Tankink, dorpsomroeper van Keijenborg is ingehuurd om de Nijmeegse stadsomroepers in opleiding te trainen. Theo is lid van de EVSDON, de Eerste Vereniging van Stads- en Dorpsomroepers Nederland. Daar zitten de echte omroepers die zijn aangesteld door de gemeente van herkomst. Er zijn in Nederland zo'n dertig omroepers waaronder drie vrouwen. Alles over dit gilde staat op de website http://www.omroepersgilde.nl/. Ze meten zich met elkaar bij toernooien.

Theo Tankink treedt op bij festiviteiten in zijn gemeente op en wordt soms ingehuurd om een feest op te luisteren. Hij heeft een middeleeuws-achtig kostuum maar ook een zwart 20e eeuws pak. De meeste omroepers waren er volgens hem tussen 1900 en 1950. Het beroep werd volgens Theo uitgeoefend door arme sloebers die op die manier er een boterham probeerden bij te verdienen. Ze mochten geld vragen voor het doorgeven van berichten. Belangrijk nieuws was bijvoorbeeld de aankondiging van een noodslachting, dat er een schip met vis was binnengelopen, geboortes en huwelijken. Zij droegen in die tijd een zwart pak dat ook voor andere gelegenheden te gebruiken was.

Andere spelers van Langenort

Stichting Langenort heeft drie ruiters en vier 'ridders' die grondgevechten kunnen naspelen met zwaarden, dolken en stokken. Ze hebben prachtige namen voor hun middeleeuwse alter ego's. Op de foto zie je te paard Calijn de Jong oftewel heer Sander van Kudinchhoven. De man met de rode hoed is Melle Gerritsen die als Hendrik III van Wisch het strijdperk betreedt.

Een harnas weegt 25 kilo

Hanna Duinkerken en Pieke Schoonbrood hebben dit jaar harnassen aangeschaft. Ze zijn op maat gemaakt in Engeland en waren niet bepaald goedkoop. Het zijn goed gelijkende replica's. Een middeleeuwer zou zo'n harnas voor echt aannemen. De harnassen zijn hard nodig bij het steekspel te paard. Zonder bescherming kun je elkaar dodelijk verwonden.

Een harnas aantrekken is een heel werk. Alle onderdelen moeten met riempjes vastgemaakt worden. Dat kun je niet alleen. Borstkuras, elleboogbeschermers, onderarmstukken, bovenarmstukken, schouderstukken, helm en halsbescherming. Alles bij heb je 25 kilo aan je lijf hangen. Op de foto Hanna in harnas te paard.

Repetitie van Langenort

Op bezoek geweest bij de repetitie van Stichting Langenort. In de rijbak van manege de Bullekamp in Wijchen oefenden ze met paarden en grondvechters voor het Gebroeders van Limburgfestival. Bijgaande foto is van vorig jaar. Hanna Duinkerken (links) en Pieke Schoonbrood waren even aan het oefenen met hun zwaarden. Pieke heeft inmiddels zijn haren kortgeknipt want dat hadden volwassen ridders uit die tijd. Langenort doet dit jaar niet alleen met zwaardvechters mee maar ook met ridders te paard. Drie ruiters strijden in de wedstrijd ringsteken. Hanna en Pieke hebben harnassen aangeschaft en gaan elkaar te paard met lansen te lijf. In het dagelijks leven is dit een stel . Meer weten? Klik op Langenort.

En dan nog schoenen

En dan nog middeleeuws schoeisel. Middeleeuwers die rijk genoeg waren, konden zich schoenen permitteren. Leren puntschoenen met een hardleren zool. De exemplaren op de foto werden gedragen door stedelingen in goede doen. De adel droeg natuurlijk rijk bewerkte schoenen. Arme sloebers gingen blootvoets of droegen als het koud was lompen die om de voeten waren gebonden. Kloosterlingen liepen vaak op sandalen. En er waren al klompen in de middeleeuwen. Gedragen door boeren en stedelingen.

Een tas of een buidel

Zakken in de kleren bestonden nog niet in de middeleeuwen. Mensen namen hun spullen mee in een buidel of een tas. Meestal hingen die tas aan een riem. Mannen hadden vaak leren tassen of buidels. Elvira van Loon, die over de kleding gaat, vindt dat de stadsomroepers een tas moeten hebben. Ze moeten immers hun berichten en oorkonden die ze voorlezen ergens bewaren. Die tassen zal ze ook huren.

Vrouwen hadden meestal een buidel bij zich. Hoe hoger men in rang was, hoe mooier de buidel. Dit exemplaar op de foto hoort bij het kostuum dat wethouder Hannie Kunst draagt. Veel bekende Nijmegenaren spelen een rol tijdens het festival.

Een pak passen

De maten zijn geregistreerd. Ik mag even het pak van een mannelijke stadsbewoner proberen zodat ik weet wat me te wachten staat. Met zoiets zal ik tenslotte een weekend rondlopen. Eerst een lang linnen hemd waarvan de mouwen een eind over de handen vallen. "Geeft niks, gewoon opstropen. Dat deden ze toen ook", zegt kledingspecialist Elvira van Loon. Een zwarte wollen broek. Die sluit met een leren koord. Aan de voorkant zit een klep die links en rechts is vastgestrikt: de middeleeuwse gulp. Dan een jas die tot halverwege de bovenbenen komt. Aan de ene kant zitten bolletjes stof, die als knopen fungeren. Die bolletjes gaan door lusjes, zo sluit de jas. "Hoe belangrijker de persoon, hoe langer de jas", aldus Elvira. "Deze stedeling heeft een redelijke positie maar is niet steenrijk." Iedere middeleeuwer droeg een hoofdbedekking, van een simpele hoofddoek of muts tot een ingewikkelde hoofdtooi. Ik krijg een kaproen: een puntcapuchon met een schoudermantel eraan. Heel gebruikelijk in die tijd en daar zou een stadsomroeper - die veel onderweg is - best mee kunnen lopen. Nou dat voelt al behoorlijk echt.

De maat opnemen

Ik ben op bezoek geweest bij Elvira van Loon. Zij gaat over de kledinguitgifte van het Gebroeders van Limburgfestival. De organisatie heeft zelf een aantal historische kostuums maar lang niet genoeg. Voor het festival wordt veel kleding gehuurd bij het Historisch Openluchtmuseum Eindhoven. Elvira regelt dat allemaal. Meer dan 160 personages moeten een outfit hebben. Van al die mensen moet de maat opgenomen worden. Een flinke logistieke operatie. Bovendien zijn die kostuums behoorlijk prijzig dus alles moet goed geregeld en verzekerd worden.

"Een volwassen middeleeuwse jurk met onderjurk en hoofdbedekking, kost een volle werkweek naaien", zegt Elvira van Loon. "En dan hebben we het nog niet over het materiaal. Een adellijk kostuum is ingewikkelder en kost duizenden euro's".

Middeleeuwse kleding hoort met de hand genaaid te zijn. Verder moet je materiaal gebruiken dat uit die tijd afkomstig is: wil, vilt of linnen. Wie tijdens het festival een middeleeuwer wil uitbeelden kan zelf een kostuum maken, maar dat moet dan wel goedgekeurd worden. Je kunt ook via de stichting een kostuum huren of laten maken. Meer weten? Klik op meedoen